Werk en gezin combineren: dit is waarom veel vrouwen hiermee worstelen

Je bent moeder en dat is een prachtige, dankbare rol die je met veel plezier vervult. Maar daarnaast ben je ook nog steeds vrouw, met eigen wensen en ambities. Het combineren van een carrière met het moederschap kan alleen best lastig zijn. Hoe komt het dat zoveel vrouwen hiermee worstelen en waarom ervaren mannen het combineren van werk en gezin vaak heel anders? Je leest het in dit artikel.

Herken je dit?

• Je voelt je schuldig wanneer je op je werk bent
• Je voelt je druk en gehaast wanneer je thuis bent
• Je krijgt vervelende opmerkingen of vragen over jouw keuze om (fulltime) te werken
• Je twijfelt soms of je wel een goede moeder bent, omdat je ervoor kiest om jouw carrière te combineren met het moederschap

In mijn werk spreek ik dagelijks vrouwen die hier tegenaan lopen. Ze willen voldoen aan de verwachtingen van hun baas, maar tegelijkertijd ervaren ze de druk van hun gezin. Want ondanks dat onze huidige maatschappij behoorlijk geëmancipeerd is, is de impliciete verwachting van vrouwen nog steeds dat zij hoofdverantwoordelijke zijn voor de ‘zorg’ en de ‘huishoudelijke taken’. Dit wordt ook wel ‘mental load’ genoemd: alle onzichtbare taken die nodig zijn om het gezin te laten functioneren. Neem alleen al de sportclubs, speelafspraakjes, tandartsbezoeken en de onverwachte momenten waarop je kind ineens ziek opgehaald moet worden. Nog steeds zijn het overwegend vrouwen die dit allemaal regelen.

Waarom het combineren van werk en gezin juist voor vrouwen zo uitdagend is

• Ook al leven we in 2022, de maatschappelijke norm is nog steeds dat de man wordt gezien als kostwinner en de vrouw als hoofd van het gezin. Als vrouw weet jij heel goed dat jij jouw dromen mag najagen, maar onze maatschappij is er helaas (nog) niet op ingericht dat een vrouw (fulltime) werkt. Neem alleen al het kolfrecht; het is nog maar de vraag of dat jouw werkgever daar rekening mee houdt of dat je eindigt in het kopieerhok.

• In Nederland gaat 38% van de vrouwen na de geboorte van haar eerste kind minder werken ten opzichte van 9% van de mannen. Aan de ene kant speelt de hiervoor besproken ‘maatschappelijke norm’ daarin een belangrijke rol. Aan de andere kant heeft het te maken met de manier waarop het zwangerschaps- en ouderschapsverlof is ingericht en de manier waarop kinderopvang is geregeld in Nederland. Vrouwen krijgen na de geboorte van hun kind drie maanden betaald verlof in Nederland. Vaders krijgen slechts een week betaald ouderschapsverlof (naast 5 weken aanvullend geboorteverlof). Dit betekent dat vrouwen vanaf dag 1 een zorgvoorsprong hebben en partners een achterstand, dit werkt ook later door en draagt bij aan een ongelijke taak- en rolverdeling binnenshuis. De kosten voor eventuele kinderopvang moeten vervolgens, afhankelijk van de hoogte van het inkomen, deels zelf worden betaald. In Zweden (waar ik woon) wordt kinderopvang grotendeels betaald door de overheid. Financiën zijn dus minder een drempel om weer (voltijds) terug te keren naar het werk.

• Daarnaast wordt verwacht dat ouders hun baby na 3 maanden wegbrengen naar de opvang. Vanuit het perspectief van de baby is dit enorm vroeg. Baby’s zijn namelijk nog volledig afhankelijk van hun zorgvragers. Veel vrouwen vinden het dan ook moeilijk om hun baby zo jong achter te laten op een opvang. Of vrouwen voelen zich mentaal of fysiek nog onvoldoende hersteld. Weet dat dit gevoel normaal is en anderen hier ook mee worstelen. Het is mijn inziens dan ook een belangrijke taak van de overheid om werkende ouders meer te ondersteunen. Bijvoorbeeld door middel van langer én flexibeler verlof voor beide partners.

• Het World Economic Forum brengt jaarlijks het Global Gender Gap Report uit op het gebied van gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Nederland staat hierin op de 31e positie van de 156 deelnemende landen. Een redelijke positie, maar waarom niet op nummer één vraag je je misschien af? Dit heeft onder andere te maken met de beperkte arbeidsparticipatie en economische zelfstandigheid van vrouwen in Nederland. Om een voorbeeld te geven: zo zijn de meeste leidinggevenden nog steeds vooral (witte) mannen. Iets wat bijdraagt aan het heersende beeld dat een ‘ambitieuze werknemer’ een man is. Je kan daardoor als vrouwelijke CEO daardoor sneller het gevoel hebben dat jouw keuze afwijkt van dat wat normaal is en daar vervelende gevoelens aan verbinden (schaamte, twijfel).
  

• Wat jij als voorbeeld hebt gehad in jouw jeugd is van grote invloed op wat jij ziet als ‘goed moederschap’. Veel van onze moeders werkten parttime of zorgden volledig voor de kinderen. Zat jouw moeder na school bijvoorbeeld op jou te wachten met een kopje thee en een koek? Dan is dit onbewust waarschijnlijk jouw beeld van ‘een goede moeder’. Wanneer jij andere keuzes maakt (werk en gezin combineren bijvoorbeeld), dan komt dat beeld van ‘de goede moeder’ niet overeen met jouw leven. Dit zorgt voor een intern conflict met als resultaat dat je je schuldig voelt omdat jij jouw leven anders inricht.

• Passieve opmerkingen van anderen kunnen voor twijfels en onzekerheden zorgen. Jouw moeder die je eraan herinnert dat “jouw kinderen maar één keer jong zijn” of je partner die laat weten dat je het deeltijdwerken nog eens zou moeten overwegen. Loslaten wat anderen van je vinden kan best lastig zijn, maar een keuze maken waar je zelf blij van wordt is cruciaal. Zoals je in dit artikel leest is uit onderzoek gebleken dat je het als moeder voor de buitenwereld eigenlijk nooit goed doet. Maak dus een keuze waar jij blij van wordt. Gelukkige moeders, gelukkige kinderen.

• En dan tot slot nog het beeld dat de maatschappij heeft van ‘goed moederschap’. Dit wordt vaak ingevuld als veel tijd met je kind doorbrengen en je kind voldoende aandacht geven. Maar uiteindelijk het gaat niet om de kwantiteit (de hoeveelheid uren), maar om de kwaliteit van jullie samenzijn. Belgisch onderzoek laat zien dat de mate waarin je een ‘goede’ ouder bent, vooral afhangt van hoe je jezelf die dag hebt gevoeld. Heb je je op je werk verbonden gevoeld met je collega’s? Vond je dat jouw talenten optimaal werden benut? Ja? Deze ouders waren ’s avonds beter in staat om op een fijne en pedagogische manier met hun kinderen om te gaan. Kortom…kiezen voor jezelf is geen egoïstische keuze maar een manier om goed voor jezelf te zorgen. En daarmee ook voor jouw kind.

De gevolgen

Doen waar jij blij van wordt klinkt makkelijker gezegd dan gedaan als het om moederschap en werk gaat. Het is dan ook niet zo gek als je het pittig vindt om alle ballen hoog te houden of dat je het lastig vindt om voor jezelf te kiezen. Weet in ieder geval dat fulltime werken net zoveel stress kan opleveren als de hele dag thuis zijn met je kinderen. Uiteindelijk gaat het erom dat je een keuze maakt die bij jou past. Als orthopedagoog hoor ik vrouwen regelmatig zeggen dat ze het gevoel hebben altijd maar ‘aan’ te staan. Dit kan zorgen voor een kort lontje richting je kind of je partner, wat weer kan resulteren in schuldgevoelens, piekeren en onzekere gedachten. Of misschien verlies je het plezier in je werk omdat het overschaduwd wordt door negatieve gevoelens? Zonde, want het werkend moederschap kan je zoveel opleveren.

Kies voor je eigen geluk

Wat we nodig hebben zijn meerdere vormen van ‘goed moederschap’. Er is namelijk niet één manier om een goede moeder te zijn. Welke keuze je ook maakt, je kunt het nooit echt goed doen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen als minder betrokken worden gezien wanneer ze fulltime werken, terwijl vrouwen die deeltijd werken als minder ambitieus worden gezien. Een fijne bevestiging dus dat het belangrijk is om te focussen op dat wat jou energie geeft. Fulltime zorgend, fulltime werkend of parttime werkend, het kan allemaal! Het is bewezen dat het geluk van moeders niet zozeer afhangt van het thuis zijn of van werken, maar veel meer van de vraag of dat dit hun eigen keuze is geweest of niet. Vrouwen die vastzitten in een rol die niet hun voorkeur heeft voelen meer stress, angst en leegte en voelen zich daardoor minder geliefd en geaccepteerd. Doe dus waar jij gelukkig van wordt, dan volgt de rest vanzelf. In het artikel over het combineren van carrière + moederschap (zonder jezelf te verliezen) vind je mijn praktische tips hiervoor. You can do this!

Bronnen

• Heilman, M.E.,& Okimoti, T.G. (2008). “Motherhood: a potential source of bias in employment decisions”.
• Mabbe, E., Soenens, B., Vansteenkiste, M., van der Kaap-Deeder, J., & Mouratidis, A. (2018). Day-to-day variation in autonomy-supportive and psychologically controlling parenting: The role of parents’ daily experiences of need satisfaction and need frustration. Parenting: Science and Practice,
• Okimoto, T.G. & Hielman, M.E. (2012). The “bad parent” assumption: How gender stereotypes affect reactions to working mothers.