Mijn peuter bijt! Hier komt het door en dit kan je eraan doen

Peuters kunnen soms erg onvoorspelbaar gedrag vertonen en vooral wanneer je peuter bijt kan dit voor ongemakkelijke situaties zorgen. Waar komt dit gedrag vandaan en hoe kan je hier het beste op reageren als ouder? Je leest het in dit artikel.

Waarom bijt een peuter?

Als ouder kan het een vervelende en verontrustende ervaring zijn; jouw peuter die bijt. En als dat ook nog eens gebeurt bij andere kinderen dan ben je als ouder misschien al snel geneigd om boos te worden op je kind. Maar als je beter begrijpt waar dit gedrag vandaan komt, is het makkelijker om begripvol te reageren. 

Bijten komt vaak voor bij jonge kinderen en dan vooral voor bij kinderen in de dreumes- of peuterleeftijd. Dit gedrag kan verschillende oorzaken hebben:

• De sociaal emotionele ontwikkeling van je peuter is nog niet zo ver gevorderd. Je kind kan zich nog niet verbaal uiten en uit zich in plaats daarvan nog grotendeels fysiek, bijvoorbeeld door te bijten
• Je kind voelt zich onveilig (bijvoorbeeld in een nieuwe situatie zoals wennen op een nieuwe opvang of tijdens een verhuizing) en bijt letterlijk van zich af
• Je kind wil graag contact maken met andere kinderen maar weet nog niet goed hoe. In zo’n geval is bijten als het ware een sociaal experiment 
• Bijten kan ook een manier zijn om iets voor elkaar te krijgen: wanneer je een ander kind bijt die een pop in de hand heeft dan schrikt hij waarschijnlijk waardoor hij de pop loslaat. Dit is een vorm van instrumentele agressie die je veel op jonge leeftijd (baby en dreumes) ziet
• Je kind is gefrustreerd of kampt met opgekropte gevoelens en heeft nog niet geleerd hoe hij of zij deze op een andere manier tot uiting kan brengen
• Imitatie: peuters leren voornamelijk door observatie. Als jouw kind het bijtgedrag ziet bij andere kinderen, kunnen ze het na gaan doen
• Je kind krijgt tanden en doordat dit pijn doet heeft je kind bijtbehoefte
• Jonge kinderen onderzoeken de wereld om zich heen op allerlei manieren. Al vanaf de babyleeftijd stoppen kinderen van alles in hun mond om het te kunnen onderzoeken. Bijten is ook zo’n onderzoeksmethode.

Je peuter doet het niet expres

Leuk is natuurlijk anders als je kind bijt, maar het is fijn om te weten dat dit past bij de normale ontwikkeling van een peuter. Het geweten van een kind is in deze leeftijdsfase nog niet ontwikkeld. En daardoor is je kind simpelweg nog niet in staat om een ander kind opzettelijk te bijten met de intentie om hem of haar pijn te doen. Daarnaast is een kind zich in deze leeftijdsfase nog niet bewust van de gevoelens van een ander. Hij is wel in staat om waar te nemen dat een ander kind verdrietig is, maar de koppeling maken dat hij daar mogelijk de oorzaak van is, dat kan hij nog niet. Ook is een kind in deze leeftijdsfase nog maar nauwelijks in staat om zijn eigen gedrag (zoals bijvoorbeeld bijten) af te remmen, dat noem je ook wel de ‘inhibitie’. Zijn impulsen nemen het op dat moment over. Daarnaast beschikken kinderen vanaf een jaar of 4 vaak pas over meerdere manieren om situaties op te lossen. Denk hierbij aan: overleggen en op je beurt wachten. Tot die leeftijd is het heel normaal dat ze nog veel sturing en begeleiding nodig hebben van een volwassene.

Wat kan je doen als je peuter bijt?

Het is heel begrijpelijk dat je als ouder schrikt wanneer je peuter bijt en dat je daardoor instinctief boos wilt reageren. Maar alleen boos worden en “dat mag niet” zeggen zal je peuter niet begrijpen. Daarnaast zorgt dat in huis vaak ook voor een negatieve sfeer en leg je onbewust meer aandacht op dat wat je niet wilt zien, in plaats van dat wat je wél wilt zien. Kortom: het leereffect van een boze reactie is minimaal. In plaats daarvan kan je dit doen:

• Geef duidelijk maar liefdevol een grens aan wanneer je peuter bijt. Het is belangrijk dat je kind leert dat zijn emotie ok is, maar het gedrag niet. “Ik zie dat je boos (bang / verdrietig) bent omdat je graag met die pop wilt spelen, maar bijten mag niet. Dat doet pijn”.
• Grijp fysiek in door de mond van je kind rustig weg te halen en benoem daarbij dat dit de ander pijn doet
• Houd de instructies kort en krachtig en zorg dat je verbale en non-verbale gedrag met elkaar overeenkomen. Op lieve toon zeggen dat iets niet mag werkt voor een jong kind verwarrend. Schreeuwen daarentegen maakt je kind angstig, wat zich in boosheid kan uiten.
• Het kan voor je kind prettig zijn om een alternatief te hebben om in te bijten, zoals een bijtketting. Of laat je kind even hard roepen of flink op de grond stampen om wat spanning los te laten.
• Ook sensorische activiteiten kunnen ontspannend werken. Denk hierbij aan kleien, tekenen of een speelbak gevuld met materialen die je kind kan voelen zoals kinetisch zand, kikkererwten of pasta. Dit kan je kind helpen om prikkels te verwerken.

Wanneer wordt het beter?

Vanaf het moment dat je kind zich verbaal beter kan uitdrukken wordt het bijten vaak ook minder. Dit is meestal rond een jaar of anderhalf á twee. Je helpt je kind ook door goed naar hem te luisteren en door hem serieus te nemen over dat wat hij graag wil. 

Wat doet het met jou als je peuter bijt?

Vergeet niet wat het met jou doet als jouw peuter een ander kind bijt. Schenk daar ook aandacht aan. Misschien schaam je je wanneer zo’n situatie zich voordoet op de kinderopvang of bij vrienden en voel je je ongemakkelijk naar de andere ouder(s) of het kind. Het helpt je om je hiervan bewust te zijn. Wanneer we onzekerheid of schaamte ervaren, gaat dit vaak gepaard met allerlei gedachtes (“Wat moeten ze wel niet denken”) met als gevolg dat jouw stress-systeem wordt geactiveerd. Daardoor kan je ongemerkt geneigd zijn om erg boos te reageren of om juist te blokkeren. Jezelf eraan helpen herinneren dat het gedrag past bij de leeftijd en die gevoelens bij jezelf herkennen, helpt je om vanuit rust jouw kind te begeleiden. Communiceer duidelijk en liefdevol met je kind en probeer te voorkomen dat je erg boos wordt wanneer je peuter bijt, hoe lastig dat soms ook is. Negatieve aandacht is immers ook aandacht en het kan juist een reden zijn voor jouw kind om vaker te gaan bijten.

Merk je dat je het lastig vindt om rustig te blijven? Niet alleen tijdens deze momenten maar ook tijdens andere uitdagende opvoedsituaties? En dat het gedrag van jouw kind wat bij jou triggert? Dan is mijn traject The MOM Movement misschien iets voor jou. Tijdens dit traject help ik je het gedrag van jouw kind én jouw eigen reactie daarop beter leert begrijpen. Daarnaast leer ik je hoe je structureel meer rust tijdens uitdagende opvoedsituaties én in jouw werk creëert en hoe je meer invloed krijgt op hoe je je voelt en gedraagt.

Leuk, vertel me meer!