Peuter wil niet op potje plassen: de oorzaken en 7 praktische tips

Zindelijk worden gaat met vallen en opstaan. Ongelukjes horen er, zeker in het begin, gewoon bij. Het is aan jou als ouder om je kind liefdevol en geduldig te begeleiden tijdens dit proces. Ben jij enthousiast begonnen maar wil je peuter niet op het potje plassen? Dan kan dit verschillende oorzaken hebben. Gelukkig is er voor (bijna) alles een oplossing. In mijn succesvolle zindelijkheidstraining waarin al meer dan 500+ ouders jou met succes voorgingen, deel ik niet alleen de meest belangrijke stappen maar ook de top 3 valkuilen en tips bij SOS situaties (zoals potje weigeren of broekpoepen). Weet dat losse tips in een blog zoals deze jou informeren, maar dat een cursus transformeert. Liever eerst wat inspiratie opdoen aan de hand van dit blog? Dat is natuurlijk ook helemaal prima!

Hoe werkt zindelijk worden?

Zindelijk worden is een leerproces dat uiteindelijk meestal vanzelf gaat. Toch zit het fysiek best ingewikkeld in elkaar. Kinderen moeten allereerst de vulling van hun blaas en darmen kunnen voelen. Ze moeten hun bekkenbodemspieren op de juiste manier aanspannen zodat ze plas of poep kunnen ophouden. En dan is er ook nog een verschil tussen aandrang en het daadwerkelijk plassen of poepen. In het begin verlopen deze processen nog willekeurig. Later ontstaat er meer controle (Kamphuis, et al., 2011).

Wanneer kan je kind zindelijk worden?

Zindelijkheid wordt beïnvloed door vele fysiologische, psychologische, sociale en culturele factoren. Bij baby’s is het centrale zenuwstelsel nog niet volledig ontwikkeld waardoor de blaas ongeveer twintig keer per dag op onwillekeurige momenten wordt geleegd. Naarmate kinderen zich ontwikkelen gaan ze het herkennen als hun blaas vol is. Ze kunnen urine dan vasthouden totdat het nodig is om te plassen (Kiddoo, et al., 2006). In het algemeen geldt dat hoe jonger je start, hoe langer het duurt voordat je kind zindelijk is. Het SWVG in Leuven deed hier onderzoek naar bij 5825 ouders. Hieruit bleek dat ruim een kwart van de kinderen die jonger waren dan één jaar, meer dan zes maanden nodig hadden om zindelijk te worden (Reidsma, M. et al. (2021). Dat neemt natuurlijk niet weg dat je al op jonge leeftijd kunt starten. Je kunt ermee beginnen wanneer zowel jij als je kind er klaar voor zijn.

Gemiddeld zijn de meeste kinderen tussen de twee en de drie jaar oud wanneer ze (overdag) zindelijk zijn. Maar wees gerust als jouw kind dat nog niet is, het is geen wedstrijd. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn of haar eigen tempo. Houd er daarnaast rekening mee dat zindelijk worden geen lineair proces is. Je kind kan een terugval krijgen (vaak veroorzaakt door onverwachte gebeurtenissen zoals geboorte of overlijden) of er kunnen zich zindelijkheidsproblemen voordoen.

Mijn peuter wil niet op het potje plassen: dit kunnen de oorzaken zijn

Een veelvoorkomend zindelijkheidsprobleem is dat je peuter niet op het potje of de wc wil plassen. Dit kan verschillende oorzaken hebben en ze zijn grofweg in te delen in twee categorieën: angst en autonomie.

Angst

In de belevingswereld van een kind kan de wc een groot gapend gat zijn waar je zomaar ingezogen kan worden. Die kolkende watermassa ziet er in de ogen van een kind best eng uit. Het is dan ook niet zo gek als je kind bijvoorbeeld bang is om in de wc te vallen. Een andere oorzaak van wc-angst kan zijn dat je kind moeite heeft met ‘loslaten’. Je kind is in dat geval bang om iets van zichzelf (plas of ontlasting) te laten vallen in de pot.

Autonomie

In het geval van een autonomie probleem heeft je kind moeite met macht. Deze kinderen willen alles graag zelf bepalen en dus ook waar en wanneer ze moeten poepen of plassen. Dit geeft je kind (bewust of onbewust) een gevoel van controle. Je kind voelt wel aandrang, maar wil het op de verkeerde plaats doen.

Tips voor als je kind niet op het potje wil plassen

Wat de reden ook is dat je kind niet op de wc kan plassen, neem je kind serieus en praat er niet overheen. Probeer langzaam het vertrouwen te winnen door samen steeds een stapje verder te gaan. De volgende tips kunnen je hierbij helpen:

• Praat met je kind en probeer te achterhalen hoe het komt dat hij of zij niet kan plassen op de wc of het potje
• Gebruik hulpmiddelen zoals een wc-brilverkleiner en een opstapje om je kind een veiliger gevoel te geven op de wc
• Laat je kind bij warm weer zonder luier rondlopen, zodat de drang om naar de wc te gaan groter wordt
• Lees boekjes over het potje of de wc en kies (of verzin) als het kan een verhaaltje waarin de hoofdpersoon ook een angst overwint
• Laat je kind zien hoe je zelf naar de wc gaat of hoe broertjes, zusjes of vriendjes dat doen
• Maak het leuk en zing samen liedjes op de wc of beloon je kind met een sticker
• Pas een stappenplan toe waarbij je geleidelijk de luier steeds verder uit doet. Laat je kind daarbij eerst op de wc of het potje plassen met de luier aan. De keer daarop doe je de plakkers wat losser, totdat je kind uiteindelijk op de wc zit met de luier los in de pot.

Geduld is (zeker in het geval van zindelijkheid) een schone zaak. Volg rustig het tempo van je kind en kijk goed naar de signalen die hij of zij geeft. Lukt het niet? Wacht dan even een paar dagen en probeer het vervolgens opnieuw. Heb je voor jouw gevoel alles al geprobeerd zonder resultaat? Dan kan het een idee zijn om met je huisarts te overleggen. Ook het volgen van een zindelijkheidstraining kan je helpen.

Zindelijkheidstraining

Zindelijkheidstraining werd door de jaren heen op veel verschillende manieren toegepast. De afgelopen honderd jaar fluctueerden de ontwikkelde methodes van passief en zonder structuur, naar dwingend en gereguleerd om vervolgens weer te veranderen naar een kindgerichte en semi-gestructureerde aanpak. In 1962 werd er voor het eerst een gestandaardiseerde methode van zindelijkheidstraining beschreven door kinderarts T.B. Brazelton. Hij ontwikkelde als eerste een benadering die kindgericht en ongereguleerd was (Kiddo, D., 2012). Mijn online zindelijkheidstraining is gebaseerd op deze liefdevolle, succesvolle methode. Is jouw kind ouder dan 18 maanden en kan je wel wat hulp gebruiken bij het zindelijk worden? Dan begeleid ik jullie graag tijdens deze waardevolle cursus. Klik op onderstaande link om te zien hoe jij jouw kind kan begeleiden om vlot zindelijk te worden.

Start vandaag nog!

Bronnen:

Kamphuis, M., van Leerdam, F.J.M., Wierenga-van der Hoeven, C.J., et al. (2011) – Nederlands Centrum Jeugdgezondheid – Richtlijn: Zindelijkheid van urine en feces
Kiddoo, D., Klassen T.P, Lang M.E., et al. (2006) – The Effectiveness of Different Methods of Toilet Training for Bowel and Bladder Control
Reidsma, M. et al. (2021) – Het ondersteunen van het zindelijkheidsproces bij jonge kinderen: een mixed-method analyse
Kiddo, D. (2012) – Toilet Training Children: When to start and how to train